Inleiding

De gemeentelijke heffingen zijn na de doeluitkeringen en de algemene uitkering uit het Gemeentefonds de belangrijkste bron van inkomsten. In de paragraaf Lokale heffingen doen wij verslag van:

• de geraamde inkomsten;
• het beleid ten aanzien van de lokale heffingen;
• de berekeningswijze van de gemeentelijke tarieven en welke beleidsuitgangspunten hieraan ten grondslag liggen;
• de ontwikkeling van de lokale lastendruk;
• het kwijtscheldingsbeleid.

Lokale heffingen

De lokale heffingen zijn met € 5,2 miljoen goed voor 26% van de gemeentelijke inkomsten in Alphen-Chaam. In onderstaand overzicht zijn de inkomsten voor de jaren 2017 tot en met 2019 weergegeven. Hierbij is een onderverdeling gemaakt in gebonden heffingen (aan te wenden voor doel) en ongebonden heffingen (vrij besteedbaar).

De inkomsten uit lokale heffingen nemen in 2019 naar verwachting met € 47.000 toe ten opzichte van 2018. Het verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door de indexering van de gemeentelijke tarieven.

In de perspectiefnota 2019-2022 is opgenomen dat de lokale heffingen, tarieven en belastingen, m.u.v. de toeristenbelasting en forensenbelasting, jaarlijks aangepast worden aan de prijsontwikkelingen, tenzij het bereiken van het niveau van 100% kostendekkendheid een afwijkende aanpassing rechtvaardigt. De raming van loon-en prijsontwikkelingen is gebaseerd op de bedragen die hiervoor in de algemene uitkering van het gemeentefonds zijn opgenomen (2,4%).

Gebonden heffingen

Bij de gebonden heffingen is kostendekkendheid het uitgangspunt. De gebruiker betaalt in principe de integrale kosten van de geleverde producten en diensten. Een meer dan kostendekkende heffing is niet toegestaan; daarentegen kunnen bestuurlijke overwegingen aanleiding zijn tot het vaststellen van lagere tarieven.

Het BBV schrijft voor dat gemeenten in de paragraaf lokale heffingen inzicht verschaffen in de berekeningswijze van de gemeentelijke tarieven. Naast de kosten op de betreffende taakvelden wordt namelijk nog een aantal posten extracomptabel toegerekend aan de tarieven, zoals overhead, rente en BTW. Hieronder wordt achtereenvolgens ingegaan op de tariefberekeningen van de afvalstoffen-, de rioolheffing en de gemeentelijke leges.

Afvalstoffenheffing

De gemeente is verplicht om huishoudelijk afval op te halen. Van de opbrengst betaalt de gemeente de kosten voor het inzamelen en verwerken van restafval, gft-afval, plastic afval, klein chemisch afval, oud papier, glas en de exploitatie van de milieustraat.

Inwoners van Alphen-Chaam betalen een vast tarief per jaar, afhankelijk van de samenstelling van het huishouden (een- of meerpersoonshuishouden). Voor het gebruik van een extra gft- en/of restcontainer worden daarnaast aanvullende kosten berekend. De afvalstoffenheffing wordt geïncasseerd door Brabant Water.

De afvalstoffenheffing is een bestemmingsheffing, dit houdt in dat de geïnde gelden aangewend moeten worden voor het doel. Uitgangspunt in Alphen-Chaam is een 100% kostendekkende afvalstoffenheffing: de tarieven bewegen mee met de ontwikkeling van de toerekenbare kosten.
De voorziening Afvalstoffenheffing vormt de sluitpost van de exploitatie. De voorziening heeft een egaliserende functie. Ze kan worden gebruikt om via het tarief te sparen voor grote uitgaven in de toekomst (onderhoud, vervanging) of om ongewenste schommelingen van het tarief op te vangen.
In onderstaande tabel is de exploitatieopzet van de afvalstoffenheffing 2019 afgezet tegen die van 2018.

Uit de tabel valt af te lezen dat het huidige tarief voor een bedrag van € 90.482 meer dan kostendekkend is. De toerekenbare kosten voor de heffing zijn per saldo in 2019 met € 24.000 toegenomen ten opzichte van 2018.

Vanaf 2019 wordt echter verwacht dat de lasten voor de afvalinzameling toenemen als gevolg van wijzigingen in het inzamelingssysteem. Deze wijzigingen zijn gericht op het behalen van de gemeentelijke afvaldoelstellingen. Het overschot van € 90.482 is daarom niet meegenomen in de tariefberekening en wordt toegevoegd aan de voorziening. Het tarief blijft dus ongewijzigd.
In onderstaande tabel wordt het tariefvoorstel 2018 afgezet tegen het tarief 2019.

Rioolheffing

Voor de afvoer van afvalwater en de zuivering daarvan, heeft de gemeente de plicht om voor een goed werkend rioleringsstelsel te zorgen. Ook heeft de gemeente de zorgplicht om de grondwaterstand en de afvoer van hemelwater (regenwater) te beheren. Om al deze watertaken te bekostigen wordt er één belasting geheven, de rioolheffing.
De gemeentelijke watertaken gaan gepaard met relatief grote uitgaven en hebben een langjarige planning. In het verbreed gemeentelijk rioleringsplan (VGRP) 2014-2018 is het onderhoud aan het rioleringsstelsel voor de komende 60 jaar in kaart gebracht.

Binnen de rioolheffing wordt onderscheid gemaakt tussen woningen en niet-woningen:

• Voor woningen geldt een vast bedrag, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen eenpersoons- en meerpersoonshuishoudens.
• Voor niet-woningen is de hoogte van de heffing afhankelijk van het aantal kubieke meters water dat vanuit het perceel wordt afgevoerd.

De rioolheffing is, evenals de afvalstoffenheffing, een bestemmingsheffing. Ook hier is een 100% kostendekkende heffing het uitgangspunt in Alphen-Chaam. In onderstaande tabel is de exploitatieopzet van de rioolheffing 2019 afgezet tegen die van 2018.

Uit de tabel valt af te lezen dat het huidige tarief van de rioolheffing in 2019 voor een bedrag van € 13.147 minder dan kostendekkend is. De exploitatie is per saldo met € 39.000 nadeliger ten opzichte van 2018, doordat de opbrengsten minder hard stijgen dan de kosten. Ten behoeve van de sluitende exploitatie wordt het tekort 2019 onttrokken aan de voorziening riolering.

In het vigerende GRP is opgenomen dat het tarief van de rioolheffing stabiliseert in de periode 2017-2026, met uitzondering van de jaarlijkse indexering voor inflatie. In onderstaande tabel wordt het tariefvoorstel 2019 afgezet tegen het tarief 2018.

Retributies

Retributies of rechten komen in vele vormen voor. Er is echter een grote gemene deler. Retributies worden geheven als de gemeente een dienst verleent aan een individu of een van haar bezittingen ter beschikking stelt. Voorbeelden van retributies zijn leges, markt- en standplaatsgelden en lijkbezorgingsrechten (grafrechten).

In 2017 zijn de werkprocessen achter titel 1 en 2 van de legesverordening geharmoniseerd tussen de drie ABG gemeenten. Dit heeft ertoe geleid dat in 2018 in alle drie de gemeenten dezelfde tarieven worden geheven voor de gemeentelijke dienstverlening op het gebied van burgerzaken en omgevingsvergunningen, enkele uitzonderingen daargelaten (met name het tarief bouwleges).
De drie gemeenten hebben echter nog geen afspraken gemaakt over het indexeren van de geharmoniseerde legestarieven. Om te voorkomen dat de tarieven vanaf 2019 weer uit elkaar gaan groeien wordt aan alle drie de ABG voorgesteld om de reeds geharmoniseerde tarieven met 2,4% te indexeren. Dit percentage is gekoppeld aan het inflatiecijfer voor 2019 van het gemeentefonds. Dit is hetzelfde indexcijfer dat gemeente Alphen-Chaam hanteert in haar begroting en geldt dus voor alle legestarieven.

Er is voor 2019 geen kostendekkendheidanalyse opgesteld. Uit analyses uit voorgaande jaren is gebleken dat de tarieven onder het kostendekkende niveau zitten.
In 2019 zetten wij stappen om de berekening van de kostendekkendheid voor retributies structureel in te bedden in Planning & Control cyclus. De resultaten worden naar verwachting eerst zichtbaar in de begroting 2020.

Ondanks de indexering van de tarieven is in de begroting rekening gehouden met € 46.000 lagere inkomsten, enerzijds door de lagere uitgifte van reisdocumenten door de langere geldigheidsduur en anderzijds door de incidenteel hogere inkomsten voor omgevingsvergunningen en principeverzoeken.

Ongebonden heffingen

De ongebonden heffingen zijn een belangrijk politiek instrument en maken integraal onderdeel uit van het gemeentelijk (belasting-)beleid. De heffingsinkomsten zijn in principe vrij besteedbaar.

In de perspectiefnota 2019 is opgenomen dat de belastingopbrengsten jaarlijks worden aangepast aan de prijsontwikkelingen (2,4% in 2019), toeristenbelasting en de forensenbelasting.

Onroerende zaakbelasting

Inwoners betalen onroerendezaakbelasting (OZB) als zij op 1 januari van een belastingjaar eigenaar zijn van een woning of gebruiker en/of eigenaar van een niet-woning. De OZB is gebaseerd op de WOZ-waarde op 1 januari van het voorgaande jaar.

De gemeente heeft bij het jaarlijks vaststellen van het tarief voor de OZB beleidsvrijheid. Hierbij wordt vanuit het Rijk wel een voorwaarde gesteld: de jaarlijks opnieuw vast te stellen macronorm. De macronorm voor de OZB is voor 2019 vastgesteld op 4%. Dit wil zeggen dat de totale inkomsten uit OZB voor heel Nederland niet meer mogen stijgen dan 4% ten opzichte van 2018. Er zijn geen sancties op gemeentelijk niveau, wel op landelijk niveau. Denk hierbij aan het doorvoeren van een verlaging van het macrobudget voor de algemene uitkering.

De gemeente bepaalt de OZB-aanslag op basis van de getaxeerde waarde van de onroerende zaak (de WOZ-waarde). Deze waarderingsgrondslag wordt jaarlijks middels hertaxatie, volgens de regels in de Wet Waardering Onroerende Zaken (Wet WOZ), vastgesteld. Het beleid tot nu toe is altijd geweest dat de OZB-opbrengst niet beïnvloed wordt door de hertaxaties van het onroerend goed. Met andere woorden: als de totale waarde van het onroerend goed daalt, als gevolg van lagere taxatiewaarden, zullen de OZB-tarieven extra stijgen zodat de totale opbrengst gelijk blijft (met uitzondering van de areaalontwikkeling). Net als in voorgaande jaren zal ook voor 2019 dit beleidsuitgangspunt gehanteerd worden.

Voorstel tarieven 2019

De WOZ waardering is ten tijde van het opstellen van deze begroting nog niet bekend, waardoor de tarieven nog niet berekend kunnen worden.
In deze begroting is een inkomstenstijging (buiten de areaalontwikkeling) verwerkt van 2,4%, zijnde de loon-en prijsontwikkeling uit de meicirculaire 2018. In de 1e begrotingswijziging is een extra stijging van 4% verwerkt. De OZB stijging voor de inwoners zal 6,4% bedragen.

Toeristenbelasting

Voor personen die niet staan ingeschreven in de gemeente heffen wij een toeristenbelasting als zij blijven overnachten in een hotel, een pension of een ander vakantieonderkomen. Voor de toeristenbelasting zijn de houders van de hotels, pensions en campings belastingplichtig. Zij kunnen het tarief aan de toerist doorberekenen.

De belasting wordt berekend over de vergoeding die voor het verblijf in rekening wordt gebracht, de toeristenbelasting daarbij niet in begrepen. Afgesproken is dat het tarief gedurende de zittingsperiode van de raad niet verandert.

Voorstel tarieven 2019

Forensenbelasting

Forensenbelasting wordt geheven van natuurlijke personen, die, zonder in de gemeente hoofdverblijf te hebben, er op meer dan 90 dagen van het belastingjaar voor zich of hun gezin een gemeubileerde woning beschikbaar houden.

De belasting wordt berekend over de waarde van de woning: de WOZ-waarde of (indien deze niet vastgesteld is) de waarde in het economische verkeer. Bij het schrijven van dit document zijn de nieuwe WOZ-waardes nog niet bekend. Hierdoor zijn de grenswaardes van de belastingschijven nog niet bekend.

Voorstel tarieven 2019

In de 1e begrotingswijziging wordt een extra stijging van 4% op de OZB inkomsten voorgesteld. Deze stijging zal ook op de forensenbelasting worden toegepast. Gezien het geringe bedrag (afgerond
€ 1.000) is deze niet in de 1^e begrotingswijziging meegenomen.

Ontwikkeling van de lokale lastendruk

Jaarlijks brengt het COELO (het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden) een Atlas van de lokale lasten uit. Daarin is op het vlak van de lokale lastendruk een vergelijking van alle Nederlandse gemeenten gemaakt. Uitgangspunt voor de berekening van de lokale lastendruk zijn de lasten OZB, afvalstoffenheffing en rioolheffing voor een meerpersoonshuishouden met een woningwaarde gelijk aan de gemiddelde woz waarde van woningen in onze gemeente.
De volgende tabel geeft de meerjarige ontwikkeling van de lokale woonlasten weer voor de jaren 2017-2019:

Uitgangspunten berekening Alphen-Chaam:

• OZB: gemiddelde woningwaarde volgens COELO op waarde peildatum (2018 = € 306.952);
• Afvalstoffenheffing: tarief meerpersoonshuishouden;
• Rioolheffing: tarief meerpersoonshuishouden.
• Stijging onroerende zaakbelasting is op basis van 2,4% loon- en prijsindex. De extra stijging van 4% uit de 1 ^e begrotingswijziging is hierin nog niet meegenomen.

Kwijtscheldingen

Zoals binnen onze gemeente gebruikelijk bestaat de mogelijkheid om voor de aanslagen rioolheffing en afvalstoffenheffingen jaarlijks een verzoek om kwijtschelding in te dienen. Personen die aan de voorwaarden voldoen (betrokkenen hebben geen vermogen en de betalingscapaciteit is te laag om de aanslag te betalen), kunnen door het indienen van een dergelijk verzoek voor één of beide heffingen kwijtschelding ontvangen. In de tariefberekeningen voor de afvalstoffen- en rioolheffing is rekening gehouden met de inkomstenderving door kwijtschelding.