Algemeen

Eén van de middelen voor een gemeente om de ruimtelijke doelstellingen te verwezenlijken, bijvoorbeeld op het gebied van volkshuisvesting, natuur en groen, infrastructuur en maatschappelijke voorzieningen, is het gemeentelijke grondbeleid. Dit is een belangrijk sturingsinstrument voor de invulling van de aanwezige en toekomstige bouwmogelijkheden. Het grondbeleid heeft een duidelijke relatie met de programma’s Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing en Economie. De baten, lasten en risico’s zijn van belang voor de financiële positie van de gemeente. In deze paragraaf schetsen wij de actuele ontwikkelingen.

Kader grondbeleid

Wet- en regelgeving, het Besluit Begroting en Verantwoording (hierna; BBV) en de bestemmingsplannen vormen de algemene kaders van het te voeren grondbeleid. De volgende beleidsdocumenten sluiten hier op aan:

• Nota Grondbeleid 2014-2018
• Woonvisie 2018
• Omgevingsvisie (in ontwikkeling)

Nota grondbeleid

De belangrijkste uitgangspunten van de nota’s grondbeleid, zoals nu vastgesteld door de Raad, zijn:

• Een actieve grondpolitiek, vooral voor gebieden waarbij kansen zijn voor het behalen van een positief exploitatieresultaat en waarbij publieke doelen aan de orde zijn die zonder overheidsingrijpen niet of niet volledig kunnen worden gerealiseerd.
• In andere situaties zal een meer faciliterende grondpolitiek aan de orde zijn en kan via een overeenkomst of een exploitatieplan kostenverhaal worden toegepast waarbij tevens locatie-eisen aan de wijze van realisatie kunnen worden gesteld.
• Is de gemeente samen met andere partijen eigenaar, dan zal vaak gekozen worden voor een samenwerkingsvorm. Welke dat is, hangt af van wat partijen wensen, hoe de eigendomsverdeling is en welke ontwikkeling gewenst is.
• De omvang van het weerstandsvermogen zal periodiek worden herijkt en moet worden afgestemd op het op dat moment bestaande risicoprofiel van het grondbedrijf. Dit kan een verhoging van het weerstandsvermogen betekenen waardoor de omvang van het vrij besteedbare deel van de gemeentelijke reserves afneemt.

Actief grondbeleid, Bouwgrond in Exploitatie
Bouwgrond in exploitatie heeft betrekking op grondexploitaties in de uitvoeringsfase, waarvan de gronden in eigendom zijn van de gemeente, waarvoor de raad een grondexploitatiecomplex en een grondexploitatiebegroting heeft vastgesteld.

Faciliterend grondbeleid
Bij faciliterend grondbeleid is de bouwkavel in het bezit van een private partij en wordt deze door die partij ontwikkeld. De gemeente faciliteert de plannen van private partijen als daarvoor een bestemmingswijziging noodzakelijk is. In het kader van zo’n bestemmingswijziging maakt de gemeente allerlei kosten. Deze moeten op grond van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) en het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) op de derden, die daarvan profijt hebben, worden verhaald.

Ontwikkelingen
Voor alle drie de gemeenten worden de nota’s grondbeleid momenteel herschreven rekening houdende met onder andere de veranderende werkelijkheid van de ruimtelijke ontwikkeling, BBV, langetermijndoelstellingen van de gemeenten, woningvraag en duurzaamheid.

Resultaten faciliterend grondbeleid

Bij het opstellen van de jaarrekening 2017 heeft een actualisatie plaatsgevonden van alle particuliere ontwikkelingen. De uitkomsten hiervan zijn opgenomen in de paragraaf grondbeleid in de jaarrekening 2017.

Lopende grondexploitaties in 2018

De gemeente Alphen-Chaam heeft in 2019 naar verwachting nog vier lopende grondexploitaties. In tabel 1 zijn de lasten en baten per exploitatie opgenomen die in de jaarrekening 2017 zijn verantwoord. Tevens zijn per exploitatie de nog te verwachte lasten en baten in de toekomst en het verwachte resultaat opgenomen. Het verwachte resultaat is zowel tegen eindwaarde als tegen contante waarde weergegeven.

Tabel 1 grondexploitaties 2017

Winst- en verliesneming grondexploitaties

Winst in een grondexploitatie wordt genomen conform BBV regelgeving ('percentage of completion’-methode). Indien op enig moment blijkt dat een naar verwachting onafwendbaar verlies in een grondexploitatie optreedt, wordt een voorziening gevormd op basis van de netto contante waarde (NCW). Bij het opstellen van de jaarrekening 2017 heeft een laatste actualisatie van alle lopende grondexploitaties plaatsgevonden. In het eerste half jaar van 2018 hebben zich geen ontwikkelingen voorgedaan die hebben geleid tot aanpassingen van de grondexploitaties.

Reserves grondbedrijf

Het weerstandsvermogen van het grondbedrijf bestaat uit de algemene reserve grondexploitatie en eventueel de bestemmingsreserves en dient ter dekking van onvoorzienbare risico’s. Dotaties en onttrekkingen vinden plaats als gevolg van winst- en verliesneming op de lopende grondexploitaties.

Begin 2018 heeft een risico-inventarisatie en -analyse plaatsgevonden met betrekking tot het gemeentelijk grondbedrijf. Hiervoor is een risicoreserve benodigd van € 407.375 Op basis van deze analyse is de verwachting dat in 2019 de reserves voldoende zijn om de risico’s te dekken.